2021-01 Ken je klassiekers: Pillars of Creation
Onderwerp
Pillars of Creation (Pijlers der Schepping)
Beeld
Technische gegevens
Object: Pillars of Creation (Pijlers der Schepping), zo genoemd omdat in die nevels nieuwe sterren ontstaan
Locatie: centrum van de Adelaarsnevel in het sterrenbeeld Slang, op 6.500 à 7.000 lichtjaar van ons verwijderd
Datum foto opname: 1 april 1995
Fotograaf: Hubble Space Telescope
Opdrachtgevers: Jeff Hester en Paul Scowen, twee astronomen van de State University van Arizona, USA
Korte beschrijving
Wie door het fotoalbum van de Hubble Space Telescope bladert, zal verwonderd kijken naar de vele interstellaire en planetaire nevels die het universum rijk is. Deze nevels kunnen vreemde vormen aannemen en onze fantasie herkent er figuren in die van invloed zijn op de naamgeving. Zo roept de Witch Head Nebula het beeld op van een boze heks, de Horse Head Nebula lijkt op het hoofd van een paard, en de Crab Nebula op een reuzenkrab. De Eagle Nebula of Adelaarsnevel heeft zijn naam te danken aan de symmetrische vorm die doet denken aan twee breed uitslaande vleugels.
Maar het is dankzij sterkere camera’s dat in het hart van deze laatste nevel een object werd waargenomen dat onze aandacht trekt: de “Pillars of Creation”, de “Pijlers der Schepping”...
...Pijlers: de vorm van de drie enorme gaswolken doet inderdaad denken aan de grandioze zuilen van Griekse of Romeinse tempels en terecht, want deze kosmische zuilen hebben een lengte van wel vier lichtjaar.
...Schepping: in dat enorme gebied worden nieuwe sterren gevormd. Maar het ultraviolet licht van nabije nieuw geboren sterren blaast de gaswolk stilaan weg, waardoor het mogelijk is dat de zuilen op dit moment al niet meer bestaan. We kijken inderdaad 7.000 jaar terug in de tijd, zolang doet het licht van de Adelaarsnevel erover om tot bij ons te geraken, maar wat zich ginder op dit moment echt afspeelt, komen we pas binnen een paar duizend jaar te weten.
De Pillars of Creation werden reeds meerdere keren gefotografeerd. In 1995 lieten twee astronomen van de Arizona State University een foto maken door de Hubble Space Telescope (HST) met de toen aanwezige “Wide Field and Planetary Camera 2”. De foto, gemaakt in zichtbaar licht, leverde een beeld van het licht dat werd weerkaatst door de in de pijlers aanwezige elementen; waterstof leverde een groene kleur op, de geïoniseerde zwavel gaf een rode kleur en de zuurstof gaf een blauwe kleur weer.
In 2014 werden de iconische pijlers nogmaals gefotografeerd door de HST, ditmaal met de “Wide Field and Planetary Camera 3” met nog scherpere lenzen, zowel in zichtbaar licht als in infrarood. Deze foto’s toonden een nog meer gedetailleerd beeld.
Eerder, in 2011 had de European Space Agency (ESA) met haar Herschel Space Observatory ook al een foto genomen in infrarood licht, wat meer informatie gaf over de structuur en opbouw van de Pillars of Creation.
Een foto genomen in 2001 door de Chandra X-Ray Observatory van de NASA, toont nieuw gevormde sterren. Dit beeld werd samengevoegd met de oorspronkelijke foto uit 1995 en gaf onderstaand resultaat, waarbij de gekleurde cirkeltjes nieuwe sterren zijn, de kleuren zijn afhankelijk van de sterkte van de X-straling.
Kan je de Adelaarsnevel en de Pijlers der Schepping zelf waarnemen?
De emissienevel bevindt zich in het sterrenbeeld Slang, zichtbaar in de zomermaanden aan de zuidelijke horizon, en kan op donkere plaatsen worden waargenomen met het blote oog. Met een verrekijker is de nevel te zien als een open sterrenhoop en met wat geluk kan je de zuilachtige structuren onderscheiden. Maar het beste resultaat bereik je natuurlijk met een telescoop. En wie gebruik kan maken van speciale kleurfilters, zal nog meer details kunnen onderscheiden.
De Pillars of Creation spreken tot de verbeelding en zijn een geliefd merchandising object, maar ze zijn slechts één van de vele meesterwerken uit het kosmische fotoalbum !
Links op het internet
Pillars of Creation - Wikipedia
The Pillars of Creation | NASA
The Eagle Nebula – Herschel Space Observatory (herscheltelescope.org.uk)
Chandra :: Photo Album :: Sonification Collection :: September 22, 2020 (harvard.edu)
Tekst: Martine De Wit, november 2020