Het ruimtedagboek van Frank De Winne. Dagelijks leven in het ISS

Titel: Het ruimtedagboek van Frank De Winne. Dagelijks leven in het ISS
Auteurs: Herman Henderickx, Tijs Mauroo en Boudewijn Van Spilbeeck
Uitgeverij: Van Halewyck, Leuven
ISBN: 978-90-5617-951-9
Prijs: € 18,90

Het was al een hele tijd geweten, maar toen het dan echt ging gebeuren leken de media wel dol te draaien: eind mei 2009 heerste er in Vlaanderen een ware gekte rond de nakende ruimtevlucht van Frank De Winne. Met spanning werden de dagen en uren afgeteld. Nagelbijtend konden we zien hoe – volledig volgens plan – de lancering van de Russische Sojoez-raket vanaf de ruimtevaartbasis in Bajkonoer perfect verliep. Het viel ook te verwachten dat de aandacht voor dit exploot bij de media en het grote publiek week na week zou afnemen, tot de terugkeer op Aarde, zes maand later, een nieuwe aandachtspiek zou veroorzaken. Maar ook de landing verliep vlekkeloos, zodat we ons met z’n allen weer volledig konden concentreren op de dingen van alledag, hier veilig op de begane grond.

En dat is jammer. Het grote avontuur van de ruimtevaart is immers niet afgelopen. Het ISS zit nog steeds baantjes te draaien rond de Aarde op een kleine 400 km hoogte. Aan boord is nog steeds een bemanning bezig met allerlei boeiende taken in die speciale leefomstandigheden van microzwaartekracht. Het is zeer jammer dat de aandacht bij de ruimtevlucht van Frank De Winne zich vooral toespitste op de heen- en terugreis, en dat het intrigerende verhaal van het verblijf en het leven in de ruimte veel minder aandacht kreeg in de media.

Daarom is het verschijnen van het ruimtedagboek van Frank De Winne een schitterend idee.
Het is een idee dat zowel Herman Henderickx (VRT Radio), Tijs Mauroo (VRT Televisie) als Boudewijn Van Spilbeeck (VTM) koesterden. Dat deze drie journalisten ertoe kwamen om samen dit interessante boek te redigeren is trouwens op voorstel van Frank De Winne zelf.
En het resultaat van deze synergie mag gezien worden. Drie ervaren vakmensen die journalistiek plegen zoals het hoort: de inhoud wordt in begrijpelijke mensentaal gepresenteerd, de teksten zijn gevarieerd en geschreven in een zeer luchtige stijl. Het hanteren van de tegenwoordige tijd zorgt voor een nauwe betrokkenheid, zodat de lezer echt het gevoel heeft mee met Frank aan boord van het ISS te zitten. De informatie die geboden wordt is accuraat, betrouwbaar, en geeft uitstekend weer hoe het is om te leven aan boord van een ruimteschip, weg van moeder Aarde. Welke gevoelens dat bij een mens te weeg brengt, komen we te weten uit goede bron. Want het boek telt niet drie, maar wel degelijk vier auteurs. “Het ruimtedagboek van Frank De Winne” is inderdaad ook echt een dagboek, waarbij we de persoonlijke bevindingen, belevenissen en ervaringen van onze Belgische kosmonaut dag na dag kunnen volgen. We krijgen niet alleen zicht op de vele taken die hij aan bord moet uitvoeren, en hoe het er praktisch allemaal aan toe gaat, maar we lezen met Frank mee dat het vooral vrouw, kinderen, familie en vrienden zijn die gemist worden, meer bv. dan frisse lucht of een lekkere douche.

Door de boeiende vertelstijl van het journalistentrio en de rechtstreekse inkijk in het leven van Frank De Winne via zijn dagboekaantekeningen, aangevuld met infoblokken tussen het reisverslag door (daarin o.a. technische gegevens over de Sojoez-raket, een biografie van De Winne, een beschrijving van de effecten en de gevaren van een verblijf in de ruimte voor het menselijk organisme, een schematisch overzicht van de inrichting van het ISS, enz.) krijgen we in dit bovendien rijkelijk geïllustreerde boek een buitengewoon avontuur gepresenteerd waarbij we heel veel te weten komen over de OasISS-missie en het ISS, over Frank De Winne als ruimtereiziger en over Frank De Winne als mens.

Het boek is opgebouwd uit 7 hoofdstukken, gevolgd door 8 korte bijlagen. We maken in hoofdstuk 1 kennis met de kosmodroom in Bajkonoer, en beleven er de laatste dagen voorafgaand aan de zes maanden durende ruimtevlucht met de laatste voorbereidselen, allerlei procedures en bizarre rituelen. En ach ja, ook de heisa met de vermeende besmetting van Frank door de VTM-cameraman, we waren het al vergeten, maar in het boek wordt die hele historie nog eens uit de doeken gedaan – hilarisch stukje proza, zeker het fragment waarin beschreven wordt hoe drie volslanke verpleegsters het Belgische journalistengild op Mexicaanse griep controleert.

Vanaf hoofdstuk 2 gaan we de ruimte in. De lancering, de aankomst bij het ISS, de rituelen die daar bijhoren, het leven en werk aan boord, het belang van het Europese ruimtelaboratorium Columbus voor het verrichten van experimenten in een toestand van microzwaartekracht: het komt allemaal uitvoerig aan bod. Frank vergelijkt ook de toestand aan boord met zijn eerdere verblijf in het ISS in 2002 en hij ziet duidelijk verbeterde leefomstandigheden. Blijkbaar is er ook geen gebrek aan privacy, ook al zitten ze daar met z’n zessen op een beperkte ruimte bij elkaar.

Wanneer er een voltallige ruimteveerbemanning bijkomt, zitten ze met 13 personen in het ISS. Dat is blijkbaar wel wat veel, maar die overbevolking is maar voor korte tijd.
Het leven en werken in de ruimte wordt helemaal gedirigeerd van op de Aarde. De vluchtleidingscentra plannen en volgen alles nauwgezet op. Zo verneemt de lezer dat het constante hoogteverlies van ISS – elke dag tien meter – geregeld goedgemaakt wordt door een duwtje naar boven van de Progres-vrachtcabines. Die baancorrecties gebeuren door commando’s vanuit de controleposten op Aarde, dit terwijl de bewoners van het ISS slapen.

Het kapotte toilet, de stockeerruimte die overvol raakt, andere technische problemen met o.a. een lek in het watercircuit, het zijn telkens problemen die nopen tot het zoeken naar efficiënte oplossingen en fungeren als leerschool voor toekomstige ruimtevluchten.

Dat er alcohol aan boord zou zijn is één van de indianenverhalen die de ronde doet, maar als we Frank mogen geloven is daar totaal niets van aan. En als er iemand is die we mogen geloven, is het Frank De Winne wel. Wel aan boord is de légumaise van topkok Frank Fol, een soort gezonde groentenmayonaise die door de ruimtereizigers unaniem hoog geprezen wordt. Zeg nu zelf: wie zou er een portie Légumaise Périgord met champignon en truffel versmaden?

We zitten al aan hoofdstuk 5 van het boek wanneer Frank De Winne aangesteld wordt als gezagsvoerder van het internationale ruimtestation. Een hele eer, want tot dan is dat een verantwoordelijkheid die steeds door een Rus of een Amerikaan gedragen werd. Ongeveer anderhalve maand, van 9 oktober tot 24 november, duurt het commando van onze landgenoot, en zoals te verwachten was met zo’n betrouwbare kapitein verloopt die periode vlekkeloos.

En dan is het tijd om terug te keren naar huis. ESA-astronaut en arts André Kuipers, die voor deze vlucht reserve was voor Frank De Winne en ook al zelf een ruimtereis achter de rug heeft, geeft omstandig uitleg over de gevaren van een verblijf in de ruimte voor het menselijk lichaam. Samen met de dagboekfragmenten van De Winne beschrijft hij het volledige verloop van de terugreis en hoe men dat hachelijke gebeuren aan boord van de kleine landingscapsule van de Sojoez beleeft.

In het laatste hoofdstuk werpen de auteurs een blik in hun kristallen bol. Ze schetsen de toekomst van het ISS en vragen zich af welk ruimtetuig geschikt is om het ruimteveer te vervangen. Er wordt nagegaan hoe het nu verder moet met de bemande ruimtevaart en wat we op dat vlak mogen verwachten binnen de komende 50 jaar.

Het boek sluit af met 8 bijlagen waarin o.a. een overzicht wordt gegeven van de opbouw van het ISS, welke de Europese onderdelen van het ruimtestation zijn en wat er qua vertrek en aankomst bij het ISS allemaal gebeurde tijdens het voorbije verblijf van De Winne. De achtste bijlage is misschien wel de interessantste: een korte beschrijving van het PCDF-apparaat i.v.m. het maken van kristallen in de ruime.

“Het ruimtedagboek van Frank De Winne” leest als een trein, of beter: als een raket, het is geschreven op een manier dat je het gevoel hebt alles van op de eerste rij mee te maken, of beter: alsof je zelf aan boord zit van het ISS en de opstijgende en landende Sojoez. Door de vele tientallen afbeeldingen wordt dat gevoel uiteraard nog versterkt.

Jongeren aller landen, leest dit boek en treedt in de voet/vliegsporen van Frank de Winne. Want ‘the sky’ hoeft helemaal niet ‘the limit’ te zijn.. .