The Science House Column 023: Het Leven Zoals Het Is

Op een van de mooie zomeravonden van de laatste weken zat ik rustig in mijn tuin te genieten van het schouwspel van de losbarstende natuur. Een fikse regenbui was de dag ervoor langsgekomen en je zàg gewoon de hele tuin groeien. De bloemen, de bomen, het gras… De bijtjes zoemden, de vogeltjes floten. 

Maar voor kosmologen is het leven een volslagen paradox.

Het is duidelijk quasi onstuitbaar. De aardkorst was maar nauwelijks afgekoeld en de eerste vormen van organismen doken al op. We vinden het in de donkerste grotten, in de diepste oceanen, de koudste polen en de warmste waterbronnen. Toen deze aardbol een uit de kluiten gewassen sneeuwbal werd, en er alleen op de evenaar een streepje water zichtbaar was, hield het leven zich staande. Zuurstof was eerst een giftig ding, nogal ontvlambaar en dus niet zo gastvrij. Maar het leven begon er gebruik van te maken en benutte het in haar voordeel. Al de keien die we op onze kop gekregen hebben, waren misschien pijnlijk voor bepaalde soorten (RIP de dino’s), maar het leven ging verder.  Steeds opnieuw. Nu wordt de Aarde geconfronteerd met wellicht een van de grootste natuurrampen in haar geschiedenis, namelijk de mens. Maar opnieuw zal het leven dat ongetwijfeld overleven. De mens misschien niet, maar voor het leven is dat een detail.

En toch… Als leven zo hardnekkig is, hoe komt het dan dat we niks horen of vinden van anderen? Zoals de Italiaanse natuurkundige Enrico Fermi zich al in de jaren 1950 afvroeg: “Waar zijn ze dan?”. Zijn wij dan uniek? Zoeken we verkeerd? Zijn we niet interessant genoeg?

Ik zag onlangs een filmpje waarin de gekende astrofysicus Neil deGrasse Tyson aan een collega vroeg hoeveel we eigenlijk al onderzocht hadden. Haar beeld was heel scherp gevonden: stel je het (zichtbare) universum voor als alle oceanen van de Aarde, dan hebben we ongeveer het volume van een glas water bestudeerd… Alhoewel alle metaforen mank lopen, vond ik deze wel mooi.

Copyright afbeelding: ESA Building blocks of life

Nog veel te ontdekken dus, en dat gaat onder andere de Jupiter Icy Moons Explorer JUICE doen. Op een stevige Ariane 5 werd het ding de lucht in geschoten op 14 april van dit jaar. De ESA gaat in onze achtertuin, namelijk de ijsmanen van Jupiter met vermoedelijk grote oceanen onder hun oppervlak, op zoek naar sporen van leven. Wie weet.

Ontdekken dat er buitenaards leven is, wat zou dat met ons doen?

Ik zou het verschrikkelijk boeiend vinden, net zo verschrikkelijk als hoe boeiend, op deze warme zomeravond, de levende muggen mij vinden.

Fijne zomer!

Tekst: Ignaas Declercq, The Science House – 28/06/2023