De rijke oogst van ESA-ruimtetelescoop Gaia
13 juni wordt een belangrijke dag voor de sterrenkunde. Die dag immers zal om precies 12 uur onze tijd de Europese ruimtevaartorganisatie ESA in het Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht op de Heizel de derde en nieuwste catalogus publiceren met de laatste gegevens over ons melkwegstelsel die door de ruimtetelescoop Gaia werden waargenomen. Deze gegevens zullen de meest nauwkeurige en de meest volledige zijn ooit gemaakt en zullen bijgevolg een belangrijk impact hebben voor het astronomisch onderzoek. Dit is de derde publicatie. Twee verzamelingen meetresultaten werden eerder reeds gepubliceerd, een eerste op 14 september 2016 en een tweede op 25 april 2018.
Ook Belgische instituten, waaronder de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB), de Université de Liège (ULiège), de Université Libre de Bruxelles (ULB), en de KU Leuven hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan deze gegevensrelease.
Zij nodigen uit om in het Planetarium de persconferentie bij te wonen die zal doorgaan op de dag dat deze enorme schat aan informatie door de ESA openbaar zal worden gemaakt.
Het uitgebreid programma van deze persconferentie is in bijlage bij dit bericht gevoegd.
Het evenement zal ten andere ook live te volgen zijn via YouTube: https://youtu.be/5VFs0izvNHg.
Copyright afbeelding: ESA Gaia's biggest operation since launch
Gaia is een ruimtetelescoop van de ESA, het letterwoord staat voor Global Astrometric Interfeometer for Astrophisics.
De satelliet werd in december 2013 gelanceerd met een Sojoezraket met als doel een nauwkeurige driedimensionale dynamische kaart van onze Melkweg te maken.
Op 8 januari bereikte de satelliet haar baan in de nabijheid van het Lagrangepunt L2, dat ongeveer 1,5 miljoen kilometer van de Aarde verwijderd is. In dit punt ondervindt Gaia in zijn baan bijgevolg praktisch geen invloed van gravitatiekrachten. Toch werd Gaia niet juist in het L2 Lagrangepunt geplaatst omdat de satelliet dan in de schaduwkegel van de Aarde zou terecht komen en geen gebruik zou kunnen maken van de zonne-energie. Gaia ligt daarom in een baan net genoeg van het Lagrangepunt verwijderd om toch nuttig gebruik te kunnen maken van de zonne-energie.
Gaia zal van alle sterren die zich binnen haar gezichtsveld bevinden - en dit zijn er meer dan één miljard !!! - de posities, afstanden en snelheden meten met een tot nu toe ongeziene nauwkeurigheid van één tienmiljoenste boogseconde.
De posities van de sterren werden gedurende de vijf jaar durende missie van Gaia +/- 70 keer gemeten. Het is de bedoeling om zo een beter inzicht te verwerven van de ontwikkeling die de Melkweg in de loop van zijn geschiedenis heeft meegemaakt.
Ondertussen werd in 2018 de missie van Gaia met 2 à 4 jaar verlengd.
Naast het onderzoek naar sterren van onze Melkweg staat ook nog ander onderzoek op het programma. Zo onderzoekt Gaia ongeveer honderdduizend andere hemelobjecten, waaronder planetoïden, andere sterrenstelsels,quasars en supernovae. Een ongezien breed programma dus.
Wie meer wil weten over de Gaia-ruimtemissie moet zeker ook komen luisteren naar de uiteenzetting van Alex Lobel, astronoom verbonden aan de Koninklijke Sterrenwacht van België, die hierover op MIRA komt spreken ter gelegenheid van de Astroclub van 24 juni.
Tekst: Emile Beyens, 07 juni 20222
Bron: Gaia Data Release 3