Komeet C/2022 E3: much ado about nothing?

In de pers verschenen de laatste dagen (weken...) nogal wat enthousiaste berichten over deze "Unieke groene komeet" die vlot met het blote oog zou te zien worden, én die je dus absoluut moet gezien hebben omdat hij "Maar eens in de 50.000 jaar langskomt".

Vanzelfsprekend zijn wij altijd enthousiast wanneer sterrenkundige onderwerpen de media halen, maar we vrezen dat we dit enthousiasme een beetje moeten temperen. Hoewel... met kometen weet men nooit, ook nu blijven ze nog steeds wat onvoorspelbaar (of zoals de bekende komeetwaarnemer David H. Levy het zo mooi verwoorde "Kometen zijn zoals katten: beide hebben een staart en beide doen steeds hun zin" :-).

• helderheid: de huidige prognoses geven aan dat komeet C/2022 E3 (ZTF) omstreeks 1 februari mogelijks magnitude 6 zou halen. Voor wie een beetje vertrouwd is met sterrenkijken: een ster (puntvormig object) van die helderheid is op een donkere plaats nèt met het blote oog te zien (voor wie goede ogen heeft althans). MAAR: kometen zijn geen puntjes, maar wazige vlekjes - dus die lichtintensiteit is merkelijk meer uitgesmeerd, en dus moeilijker zichtbaar. Dus concreet zal men dan naar alle waarschijnlijkheid toch al een verrekijker nodig hebben, om het dan als een zwak vlekje te zien. Een goed zoekkaartje (zie hieronder) is dan zeker nodig...
• groen! Tjaa, da's eigenlijk wel een typische kleur voor kometen wanneer ze de Zon naderen, voornamelijk omwille van de moleculen cyanogeen (C₂N₂) en di-atomaire koolstof (C₂) die vrijkomen door de zonnestraling. MAAR: dat zal je enkel zien op (langer belichte) foto's, het menselijk oog is daarvoor nu eenmaal niet gevoelig genoeg. U weet wel: "in het donker zijn alle katjes grauw"...
• Eens om de 50.000 jaar. Da's inderdaad redelijk lang voor een komeet, maar ook weer niet zo uitzonderlijk. Sommige kometen draaien rond de Zon op 2-3 jaar, maar anderen (zoals de héél indrukwekkende Hale-Bopp in 1996-97) doen dat bvb. om de 2.400 jaar, of komen pas over 70.000 jaar terug (zoals komeet Hyakutake uit datzelfde jaar 1996).

Concreet:

Nu we u aanvankelijke enthousiasme voldoende getemperd hebben, tijd voor de realiteit. Op dit ogenblik (midden januari) is hij 's avonds al te zien laag in het noordwesten, scheert dan rakelijks over de noordelijke horizon om dan naar de ochtend toe steeds hoger te staan in het noordoosten. Dus 's morgen vroeg is ie het best te zien.

Maar vanaf nu tot eind januari zal de helderheid van de komeet blijven toenemen, én komt hij bovendien steeds hoger boven onze horizon te staan - om dan vanaf februari dag na dag weer zwakker te worden én lager te staan. Dus in die periode (pakweg 20 januari-10 februari) is hij de ganse nacht door vrij goed zichtbaar.

Tot pakweg 25-26 januari hebben we ook nog nauwelijks last van storend maanlicht, dus dan kunnen we 's avonds al beginnen waarnemen - dat wordt dus de interessantste periode om de komeet waar te nemen. Maar ook de daaropvolgende dagen lukt het nog wel, maar dan pas nadat die Maan is ondergegaan (de komeet staat dan in de buurt van de Poolster, dus is per definitie dan de ganse nacht door te zien op quasi dezelfde hoogte). Op 5 februari is het Volle Maan, dus vanaf dan is de fun voorbij...

Begin eerst -dankzij onderstaande zoekkaartjes- te zoeken met behulp van een verrekijker (wellicht zelfs handiger als een telescoop, door het grotere beeldveld) - speurend naar een zwak vlekjes. Lukt dit, probeer dan ook te zien of het vlekje niet wat asymmetrisch is- of zelfs een duidelijke staart vertoond). En probeer dan ook eens of ie toch niet met het blote oog te zien is.

En waarom niet eens proberen er een foto van te maken? Moderne digitale camera's zijn tot héél wat in staat: een beetje inzoomen, de lens wijd open ("klein diafragma"), een hoge gevoeligheid instellen en dan lang genoeg belichten. En hoe dichter de komeet bij de Poolster staat (eind januari) hoe minder last u zal hebben van de schijnbare beweging van de hemel (de aardrotatie dus).

Wie de komeet meer in detail wil fotograferen (telelens), zal daarbij moeten compenseren voor de aardrotatie - anders worden de sterren streepjes en de komeet een uitgesmeerde vlek. Maar daarvoor bestaan tegenwoordig handige compacte volgsysteempjes, waarvan er enkele ook te huur zijn op Mira.